با انواع ماسه و کاربرد آنها آشنا شوید

ماسه های مختلف در صنعت ساختمان کاربردهای مختلفی دارند، در این نوشتار ابتدا به معرفی انواع ماسه می پردازیم سپس در ادامه کاربرد هر یک از آنها را برمی شماریم، با ما همراه باشید.

انواع ماسه

از نظر مهندسی، ماسه ها (سنگدانه ی ریز) را می توان از جهات زیر دسته بندی نمود :

1 . از نظر منبع

2 . از نظر تحلیل غربال

3 . از نظر کاربرد

4 . از نظر اندازه ی دانه

دسته بندی انواع ماسه از نظر منبع

ماسه ی معدنی

ماسه ی معدنی نوع طبیعی و درشت ماسه است که با حفر کردن 2 تا 3 متری زمین استخراج می شود. این ماسه به دلیل وجود اکسیدهای آهن در اطراف دانه ها به رنگ قرمز – نارنجی است. این دانه های ماسه بدون نمک بوده، زیرا با رطوبت موجود در هوا واکنش نمی دهند. همان گونه که گفته شد ماسه ی معدنی نوع درشتی از ماسه است و در صورتی که از حد قابل قبول درشت تر باشد، استفاده از آن توصیه نمی شود. در شکل 1 یک نمونه از ماسه های معدنی نشان داده شده است.

شکل 1 . ماسه معدنی

ماسه رودخانه ای

ماسه های رودخانه ای از کناره های رودخانه ها و بستر آن به دست می آید. این نوع ماسه معمولاً به رنگ سفید خاکستری است و کیفیت خیلی خوبی هم دارد. ماسه ی رودخانه ای دانه بندی خوبی دارد و برای تمام انواع بتن و کارهای بنایی مناسب است.

ماسه ی رودخانه ای، ارزان ترین منبع ماسه است. با این وجود حفاری های بیشتر در بستر رودخانه برای برآورده کردن نیاز فزاینده ی ماسه در صنعت ساختمان، به عدم تعادل اکولوژیکی منجر شده و تأثیر مخرب بر محیط زیست دارد.

ماسه ی رودخانه ای دارای سیلیکا است. وجود مقدار زیاد سیلیکا در ماسه سبب غیرقابل استفاده شدن آن در بتن و ایجاد فرسایش در سطح آن می شود. برای حل این مشکل، ماسه باید برای تعیین مقدار سیلیکا آزمایش شود. ماسه ی خوب باید کمتر از 5 درصد سیلیکا داشته باشد. در شکل 2 ماسه رودخانه ای نشان داده شده است.

شکل 2 . ماسه رودخانه ای

ماسه ی مصنوعی

به دلیل رشد شدید ساخت و ساز، ماسه زیادی نیاز است. برای برآورده کردن این نیاز و نگهداری تعادل اکولوژیکی بدون تأثیر مخرب بر محیط زیست، ماسه ی مصنوعی تولید می شود.

ماسه ی مصنوعی جایگزینی برای ماسه رودخانه ای است. این ماسه با شکستن سنگ های گرانیتی ایجاد می شود. ماسه ی مصنوعی در فرآیند شکل دادن به شکل مکعب، درجه بندی و تمیز می شود. اندازه ی دانه های ماسه ی مصنوعی کمتر از 4/75 میلی متر است. رنگ ماسه ی مصنوعی، آبی خاکستری تا قرمز بر اساس سنگ استفاده شده در سنگ شکن است.

همانگونه که نام این ماسه هم نشان می دهد، به صورت مصنوعی ساخته می شود. اندازه های ماسه های مصنوعی را می توان به راحتی در طول خرد شدن کنترل کرد، بنابراین کنترل کیفیت در فرآیند آماده سازی ماسه ی مصنوعی انجام می شود. در شکل 3 ماسه مصنوعی نشان داده شده است.

شکل 3 . ماسه مصنوعی

ماسه ی مصنوعی هیچگونه لای یا آلاینده های ارگانیکی ندارد و برای ساخت بتن بهترین گزینه است. ماسه ی رودخانه ای در مقایسه با ماسه ی مصنوعی به دلیل حمل و نقل و در دسترس نبودن، هزینه ی بسیار بالاتری دارد. ماسه ی مصنوعی با شکستن سنگ های گرانیتی سختی ایجاد می شود که به راحتی در دسترس قرار دارند و از این رو هزینه ی حمل و نقل کاهش می یابد. 10 تا 15 درصد از کل هزینه ی ماسه را می توان با استفاده از ماسه ی مصنوعی در ساخت و ساز کم کرد که ساخت و ساز را مقرون به صرفه تر می کند.

مقایسه ی ماسه ی مصنوعی و ماسه ی رودخانه ای

دسته بندی انواع ماسه بر اساس تحلیل الک

شن در ماسه :

ماسه ای که از الک با اندازه 7/62 میلی متر عبور می کند، ماسه ی شنی نامیده می شود. این نوع از ماسه در ساخت بتن استفاده می شود.

ماسه ی درشت :

ماسه ای که از الک با اندازه 3/175 میلی متر عبور می کند، ماسه ی درشت نامیده می شود و معمولاً برای کارهای بنایی استفاده می شود. ماسه ی معدنی معمولاً درشت است.

ماسه ی نرم :

ماسه ای که از الک با اندازه 1/5875 میلی متر عبور می کند، ماسه ی نرم نامیده می شود. ماسه ی نرم معمولاً در کارهای پلاستر و برای ایجاد سطح بهتر به کار می رود.

دسته بندی انواع ماسه بر اساس اندازه ی دانه ها

بر اساس اندازه ی دانه ها، ماسه به ماسه ی بسیار نرم، ماسه ی نرم، ماسه ی متوسط، ماسه ی زبر و ماسه ی خیلی زبر تقسیم می شود که اندازه ی ذرات آنها به شرح جدول زیر است :

چگونه ماسه ی مناسب برای کاراهای مختلف ساختمانی را انتخاب کنیم؟

صرف نظر از نوع ماسه، ماسه ی خوبی که در کارهای ساختمانی بتوان از آن استفاده کرد باید کمتر از 3 درصد سیلیکا داشته و عاری از آلاینده های ارگانیک باشد. کارهای مختلف ساختمانی نیازمند مدول نرمی متفاوت ماسه هستند.

ماسه ی مورد استفاده در دیوارچینی : ماسه ی مورد استفاده برای این کار باید مدول نرمی بین 1/2 تا 1/5 داشته باشد.

ماسه ی مورد استفاده برای پلاستر : ماسه ی مورد استفاده برای آستر باید مدول نرمی کمتر از 1/5 داشته باشد.

ماسه ی مورد استفاده برای ساخت بتن : ماسه ی مورد استفاده در بتن باید مدول نرمی بین 2/5 تا 3/5 داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه : بررسی مقادیر نفوذپذیری خاک های مختلف

منبع :

ترجمه نوشتاری از سایت civilread.com توسط علی اکبر خلیلی، از مقالات تحلیلی ترجمه شده توسط گروه آموزشی 808