کارشناسی مفهوم علمی ۱۳ شهریور ۱۳۹۶ زمان خواندن: ۵ دقیقه

معرفی سقف دال بتنی و بررسی مزایا و معایب آن

در این پست می‌خوانید:

در این پست ابتدا به معرفی سقف دال بتنی می پردازیم، سپس در ادامه انواع دال بتنی را معرفی می کنیم و عملیات ساخت این نوع سقف را شرح می دهیم. در پایان نیز مزایا و معایب این نوع سقف بررسی می شود.

سقف دال بتنی يک عضو سازه ای در ساختمان های امروزی است.

دال های افقي بتني مسلح، معمولا دارای ضخامتي بین 10 تا 50 سانتیمتر بوده و عمدتا در سقف طبقات به كار برده مي شوند. از دال های نازكتر نیز به عنوان سنگ فرش استفاده مي گردد.

در بسیاری از ساختمان های مسکوني و صنعتي، هنگام ساختن طبقه همکف، از پي و يا خاک زير ساختمان، به عنوان تکیه گاه برای دال های بتني ضخیم استفاده مي شود. در ساختمان های بلند مرتبه و آسمان خراش ها نیز با قرار دادن دال های بتني پیش ساخته كم ضخامت در بین قاب های فولادی، سقف هر يک از طبقات را درست ميكنند.

در نقشه های فني، برای نشان دادن دال های بتني مسلح، به اختصار از (r.c.slab) يا (.r.c) استفاده مي شود.

در اين جا دو موضوع مهم و اساسي درباره حرارت و گرما وجود دارد. نخستین مورد مربوط به عايق كاری كف است. در ساختمان های قديمي، دال بتني مستقیما بر روی زمین قرار ميگرفت كه موجب از دست رفتن حرارت اتاق مي شد.

اما در ساختمانهای امروزی، دالهای بتني معمولا بر روی لايه ای از عايق، (يونولیت) قرار مي گیرند. گاهي در داخل دال از لوله های گرمايش از كف نیز استفاده مي شود. با اين حال هنوز دال های عايق نشده، برای ساختن ساختمان های دور افتاده ای كه نیازی به گرمايش يا سرمايش ندارند، مورد استفاده قرار مي گیرند.

در اين گونه موارد دال بتني را به طور مستقیم بر روی لايه سنگي قرار مي دهند كه اين لايه، دمای دال را در طول سال حفظ كرده، گرمايش و سرمايش ساختمان را تامین مي كند.

مورد دوم، جرم حرارتي بالا است كه در ديوارها، كف ها و جاهايي كه بتن در داخل پوشش حرارتي قرار مي گیرد، كاربرد دارد.

اشکالي كه وجود دارد در مواقعي است كه اتاق به صورت متناوب گرم ميشود؛ چنانچه در نتیجه تاخیر در گرمايش ساختمان، گرم شدن بتن نیز زمان مي برد.

با اين حال در مناطقي با نوسانات دمايي بالا در طول روز، اين يک مزيت به حساب مي آيد. در اين حالت، دال به عنوان يک تعديل كننده حرارت عمل كرده و دمای ساختمان را در روز كاهش و در شب افزايش مي دهد.

برای افزايش نسبت مقاومت به وزن دال ها، تعدادی روش طراحي وجود دارد. در همه اين طرح ها، سطح بالايي دال به صورت مسطح و صاف بوده و سطح پايیني نیز به حالت های زير ساخته ميشوند.

دال موج دار كه برای ساختن آن معمولا بتن را در يک سیني فولادی موج دار مي ريزند.

در اين نوع از دال، مقاومت و خمش در مقابل وزن خود دال مقدار مناسبي دارد.

دال موج دار را در جهت كوتاه و از سمتي به سمت ديگر استفاده مي كنند.

دال دندانه ای (يک طرفه) كه مقاومت قابل توجهي در يک جهت دارد. دال كلوچه ای (دو طرفه) كه در هر دو جهت، دارای مقاومت بالايي است.

در دال های يک طرفه، لنگر مقاوم تقويتي، تنها در جهت كوتاه لازم است. زيرا لنگر در محور كوتاه آنچنان دارای مقدار كمي است كه ميتوان از آن صرف نظر نمود.

در صورتي كه نسبت طول جهت بلند دال به جهت كوتاه تر، بیشتر از ۲ باشد، ميتوان دال را به صورت يک طرفه در نظر گرفت.

اما در دال های دو طرفه، در هر دو جهت، به لنگر مقاوم تقويتي نیاز است.

اگر نسبت طول جهت بلند به كوتاه، كوچک تر از ۲ باشد، آنگاه بايد لنگر هر دو جهت را در طراحي بررسي كرد.

عملیات ساخت دال بتن

يک دال بتني ممکن است به صورت پیش ساخته و يا اجرا شده در محل پروژه باشد.

دال های پیش ساخته در كارخانه تولید شده و به محل انتقال مي يابند تا در بین تیرهای فولادی يا بتني نصب شوند.

اين نوع از دالها ممکن است به صورت پیش تنیده (در كارخانه)، پس تنیده (در محل كارگاه)، يا تنیده نشده باشد.

شکل 1 : سقف دال بتنی ( بتن پیش تنیده )

لازم است كه تکیه گاه دال در سازه، از نظر ابعاد به صورت دقیق ساخته شود، تا دال پیش ساخته به شکل مناسب در محل خود قرار گیرد.

در محل پروژه، دال بتني با استفاده از قالب هايي كه خمیر بتن را به داخل آن مي ريزند، اجرا مي شود.

در حالتي كه دال به صورت مسلح اجرا شود، آرماتورهای تقويتي را قبل از بتن ريزی در داخل قالب قرار مي دهند.

برای نگهداشتن میلگردها در داخل قالب، از وسايل پلاستیکی استفاده مي شود تا بتن، به صورت كامل آرماتورهای تقويتي را پوشش دهد.

ممکن است در هنگام اجرای دال كف، از ديوارهای كناری خود ساختمان، به عنوان قالب برای بتن ريزی استفاده شود، ولي در دال سقف، از قالب هايي مانند سیني كه توسط داربست های موقتي نگهداشته شده اند استفاده مي شود كه بعد از سفت شدن بتن، اين داربست ها را بر مي دارند.

قالب ها عمدتا از صفحات و قطعات چوبي، پلاستیکي و يا فولادی ساخته مي شوند.

امروزه در پروژه های ساختماني تجاری، معمولا برای بالا بردن كیفیت كار، از قالب های پلاستیکي و فولادی استفاده مي شود. در حالي كه در ساخت و سازهايي با بودجه كم استفاده از قطعات چوبي، بسیار رايج است.

گاهي هم احتیاجي به استفاده از قالب نیست.

برای مثال در دال های كف كه توسط آجر يا ديوارهای پي احاطه شده اند، ديوارها به عنوان كناره های سیني قالب عمل ميكنند.

مزایای سقف دال بتنی

صرفه جويي در مصالح مصرفي در سقف (سیمان، سنگدانه، آب و فولاد)
مقاومت در برابر زمین لرزه به علت كاهش وزن
مقاومت در برابر آتش
رفتار خمشي و مقاومت برشي بالا
خزش قابل قبول
كاهش هزينه های حمل و نقل
عمر مفید و طولاني تر ساختمان
قابلیت عايق صوتي نسبتا مناسب

معایب سقف دال بتنی

از جمله معايب سقف دال بتني مي توان به سنگین تر بودن آن اشاره كرد و همچنین در اين سقف نیروی فشاری و كششي به يک نوع مصالح كه بتن است وارد مي شود كه همان طور كه مي دانید بتن در برابر نیروی كششي عملکرد مناسبي ندارد.

همچنین سقف دال بتن مشکلات اجرای نسبتا زيادی دارد.

دال بتن عموما در ساختمان های اسکلت بتني عملکرد خوبي دارند و برای ساختمان های اسکلت فولادی توصیه چنداني نشده است.