سرعت طرح در راه اصلی، فرعی و تونل
سرعت طرح در راه ، سرعتى است که براى تعیین حداقل مشخصات مربوط به طرح هندسى (قوس افقی، قوس قائم، شیب و….) انتخاب مى شود. علاوه بر سرعت طرح در راه ، می توان به سرعت عملکردي و سرعت حرکت اشاره کرد. سرعت عملکردي، سرعتی است که در شرایط آزاد جریان ترافیکی، رانندگان وسیله نقلیه این سرعت را انتخاب می کنند و براي هر یک از اجزاي مسیر در شرایط آزاد جریان ترافیکی، برابر سرعتی است که 85 درصد از رانندگان، سرعت معادل با آن و یا کمتر را انتخاب می کنند.
سرعت حرکت، حاصل تقسیم طول قطعه راه بر زمان مورد نیاز وسیله نقلیه براي پیمودن این قطعه می باشد. متوسط سرعت حرکت، مجموع فاصله طی شده توسط وسایل نقلیه در قطعه اي از راه تقسیم بر مجموع زمان هاي حرکت آنها، در طی یک دوره زمانی مشخص می باشد. متوسط سرعت حرکت، مناسب ترین معیار سرعت، براي تعیین سطح کیفیت ترافیک (سطح سرویس) و هزینه هاي کاربران می باشد.
انتخاب سرعت طرح در راه
عوامل مؤثر در انتخاب سرعت طرح راهسازی عبارتند از:
- وضعیت پستی و بلندی منطقه طرح
- عملکرد مسیر
- کاربري زمین هاي مجاور
- نکات اقتصادی
- انتظار و تمایلات رانندگان
- نوع و حجم ترافیک
- منظرآرایی مسیر
- کاربران مسیر
بسته به این عوامل، سرعت طرح می تواند از 30 تا 130 کیلومتر در ساعت باشد. از سرعت هاي طرح پایین تر براي مناطق کوهستانی و راه هایی با اهمیت عملکردي کمتر و از سرعت هاي طرح بالاتر براي مناطق تپه ماهوري و دشت و راه هایی با اهمیت عملکردي بیشتر استفاده می شود.
با در نظر گرفتن عوامل بالا، بیشترین سرعت ممکن به عنوان سرعت طرح انتخاب مى شود، مگر آنکه موقعیت خاص راه مقادیر کمترى را ایجاب کند.
تبصره 1- سرعت طرح انتخابی، در طرح همه اجزاي راه و ویژگی هاي آن باید مورد توجه قرار گیرد. این توجه به ویژه براي ویژگی هایی که به طور مستقیم با سرعت طرح ارتباط ندارد مانند عرض خطوط عبور، شانه ها و فاصله آزاد جانبی، از اهمیت بیشتري برخوردار می باشد.
تبصره 2- سرعت طرح انتخابی نباید با سرعت عملکردي (که در مرحله بهره برداري راه قابل اندازه گیري است)، تفاوت قابل ملاحظه اي داشته باشد.
تبصره 3- در راه هایی با طول زیاد، تغییر سرعت هاي طرح انتخابی براي قطعات مختلف راه نباید به صورت ناگهانی انجام شود. این تغییر باید به تدریج و در طول کافی باشد تا امکان تغییر تدریجی سرعت براي رانندگان، قبل از رسیدن به قطعه با سرعت طرح کمتر فراهم شود. اختلاف سرعت طرح دو قطعه متوالی از یک مسیر نباید بیشتر از 20 کیلومتر در ساعت باشد.
تبصره 3- در راه هایی با طول زیاد، تغییر سرعت هاي طرح انتخابی براي قطعات مختلف راه نباید به صورت ناگهانی انجام شود. این تغییر باید به تدریج و در طول کافی باشد تا امکان تغییر تدریجی سرعت براي رانندگان، قبل از رسیدن به قطعه با سرعت طرح کمتر فراهم شود. اختلاف سرعت طرح دو قطعه متوالی از یک مسیر نباید بیشتر از 20 کیلومتر در ساعت باشد.
سرعت طرح در راه های شریانی و اصلی مطابق جدول 1 و براي راه هاي فرعی مطابق جدول 2 می باشد.
جدول 1- سرعت طرح در راه های شریانی و اصلی
جدول 2- سرعت طرح در راه های فرعی
سرعت طرح در تونل ها
به علت هاى اقتصادى، عموماً تعیین ابعاد کافى براى مقطع عرضى و تجهیزات تونل به منظور حذف عیب ناشى از تغییر محیط ناگهانى هنگام ورود راننده، غیر ممکن است. لذا سرعت طرح براى تونل، اغلب از سرعت طرح راهى که تونل در آن قرار گرفته، کمتر است.
مقدار انتخاب شده سرعت طرح نه تنها در تعیین مشخصات هندسى تونل دخالت مى کند، بلکه در موارد زیر نیز مؤثر است :
1- طول مربوط به روشنایى اضافى ورودى
2- آغاز روشنایى کمتر در جایى که فاصله دید از فاصله دید توقف بیشتر باشد
3- عمل فشرده شدن هواى تونل به وسیله وسایل نقلیه (اثر پیستونى وسایل نقلیه در امر تهویه)
4- آلودگى هواى تونل
سرعت طرح تونل ها در آزادراه ها، بزرگراه ها و راه هاي اصلی جدا شده، حداقل 80 کیلومتر در ساعت، در راه هاى اصلى حداقل 60 کیلومتر در ساعت و راه هاي فرعی برابر با 60 کیلومتر در ساعت است.
برای کسب اطلاعات بیشتر به نشریه شماره 415 آیین نامه طرح هندسی راه های ایران مراجعه نمایید.