انواع درختچه های زینتی و مشخصات آنها

در طي سال هاي گذشته با توجه به نتايج بعضي از طرح هاي تحقيقاتي، بعضي از گونه هاي درختان و درختچه های زینتی نسبت به موارد مشابه نياز آبي كمتر داشته و به خشكي نیز مقاوم تر بوده اند، در این پست به معرفی انواع درختچه های زینتی و مشخصات آنها می پردازیم، با ما همراه باشید.

مقدمه

مسلماً براي تعيين گونه هاي گياهي براي كشت در فضاي سبز هر منطقه، متناسب با تمام شرايط زراعي آن منطقه و با توجه به مقاومت گياهان نسبت به عوامل نامساعد تصميم گيري مي شود و با توجه به تنوع شرايط زراعي و به خصوص كيفيت و كميت آب و خاك در مناطق مختلف شهر و استان اين مقوله بايد لحاظ شود. در سال هاي گذشته توسط مراكز تحقيقاتي وابسته به وزارت كشاورزي و منابع طبيعي و همچنين دانشگاه‌ هاي كشور در خصوص درختچه های زینتی تحقيقات منسجم و كافي نشده است و سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري، تاكنون نسبت به اجراي مهم ترين طرح هاي تحقيقاتي مرتبط با مسائل فضاي سبز اقدام نموده است و نتايج قابل قبولي كسب نموده است ولي درختان با توجه به سن آنها احتياج به تحقيقات در زمان هاي بيشتري دارند.

با توجه به تجارب كارشناسان و نتايج مطالعات و تحقيقاتي كه تاكنون به دست آمده است، گياهان مقاوم و يا نسبتاً مقاوم به خشكي به صورت زیر تقسيم بندي مي شوند :

1 . چمن هاي مقاوم به خشكي

2 . درختان مقاوم يا نسبتاً مقاوم به خشكي

3 . درختچه ها و پيچ هاي زينتي مقاوم يا نسبتا مقاوم به خشكي

4 . گل ها و گياهان زينتي مقاوم به خشكي

شايان ذكر است از كشت چمن هاي با نياز آبي زياد اعم از چمن لوليوم، اسپرت، چهار تخم و تمام بذور چمن هاي وارداتي از اروپا و همچنين كشت غالب درختان انواع بيد، صنوبر، سپيدار بايد جدا جلوگيري نمود.

چمن هاي مقاوم به كم آبي

از ديرباز بذر چمن هاي مورد نياز فضاهاي سبز كشور توسط شركت هاي وارد كننده از كشورهاي اروپائي تأمين مي شده و ارقام چمن هاي تعيين شده و محل توليد بذور اينگونه چمن ها، مناسب شرايط مناطق مركزي ايران نبوده و اكثرا نياز آبي آنها زياد بوده است و در فصول زراعي يك روز در ميان و در فصول گرم هر روز نياز به آبياري دارند و به طور متوسط در هر دور آبياري براي هر متر مربع چمن 15 ليتر آب مورد احتياج است بنابراين در هر هكتار براي هر بار آبياري 150 متر مكعب آب نياز داريم لذا سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري از چند سال پيش در پي مطالعات و تحقيقات گسترده ارقامي از چمن هاي سردسيري و گرمسيري را شناسائي، اصلاح و به توليد انبوه رسانده كه نياز آبي آنها نسبت به چمن هاي رايج (مانند چهارتخم، سه تخم، اسپرت و …) 4 تا 10 برابر كمتر مي باشد.

از چمن هاي سردسيري ارقام فستوكا آرانديناسه براي مكان هاي آفتابي و فستوكاروبرا براي مكان هاي سايه آفتاب و از چمن هاي گرمسيري ارقامي از چمن هاي ژاپني و چمن هاي آفريقايي توصيه مي شوند. بنابراين طبق دستورالعملی، عدم استفاده از بذر چمن هاي وارداتي و به جاي آن طبق يك طراحي صحيح استفاده از چمن هاي مقاوم سردسيري و گرمسيري و تلفيقي از بوته ها، درختان و درختچه هاي مقاوم به كم آبي در عرصه هاي فضاهاي سبز ارائه گردیده است.

در طي سال هاي گذشته با توجه به تجارب كارشناسان و نتايج بعضي از طرح هاي تحقيقاتي بعضي از گونه هاي درختان و درختچه های زینتی نسبت به موارد مشابه نياز آبي آنها كمتر و به خشكي مقاوم تر  مي باشند. البته با توجه به اينكه شرايط بسترهاي كشت در نقاط مختلف شهر و استان متفاوت است با توجه به كيفيت و كميت آب و خاك هر منطقه نوع گونه گياهي انتخاب شده براي مناطق مختلف شهر نيز متفاوت مي باشد.

زبان گنجشك نمونه ای از درختچه های زینتی

اين درخت بومي جنگل هاي شمال مي باشد و انتشار آن در سرتاسر جنگل هاي شمال از آستارا تا گليداغي مي باشد و نوعي از اين درخت در ساير مناطق به صورت طبيعي و يا دست كاشت وجود دارد. ارتفاع اين درخت به 30 متر و قطر آن به 70 سانتيمتر مي رسد.

درختي خزان كننده، متوسط و بومي نواحي معتدله و نيم كره شمالي مي باشد. در نزديكي نهرها و آبراهه هاي دائمي بر روي خاك هاي مختلف رشد مي كند. ميوه سامارا آن بايد به محض رسيدن جمع شده و فورا كاشته شود یا لایه بندی گردد. اين درخت به منظور كاشت در حاشيه خيابان ها يا كانال هاي آب به دليل رشد سريع و چوب مرغوب آن ارزشمند است. ديگر گونه هاي زبان گنجشك بومي بخش هايي از خاور نزديك نيازهاي رويشگاهي مشابهي دارند. در گونه دیگر زبان گنجشک رویشگاه آن در مناطقی غیر از شمال کشور می باشد. در شکل 1 نمونه ای از درختچه های زینتی نشان داده شده است.

شکل 1 . درختچه های زینتی

كاج تهران نمونه ای از درختچه های زینتی

اين درخت بومي دشت الدار گرجستان است و از سال 1339 به ايران وارد شده است و به تدريج در نقاط مختلف كشور خصوصا مناطق مركزي ايران كشت گرديده و سازگاري خوبي از خود نشان داده است و به همين علت به آن كاج ايراني مي گويند. ارتفاع اين درخت 30 متر و قطر تنه آن به 70 سانتيمتر مي رسد.

بارندگی در رویشگاه آن 350-250 میلیمتر است. گونه ای کم نیاز، قادر به رویش در خاک های آهکی و حتی کمی شور، اما خاک های باتلاقی را نمی پسندد. به خشکی، سرما و گرما مقاوم است. به طوری که گرمای 65 و سرمای 26- درجه سانتیگراد را تحمل می کند. در 10-8 سالگی شروع به زاد آوری می کند و میوه های آن همچون میوه دیگر کاج ها پس از دو سال از زمان لقاح می رسد. برای تهیه بذر، معمولاً مخروط ها را در معرض آفتاب قرار می دهند. در هر کیلوگرم بذر این کاج 27-19 هزار دانه وجود دارد و قوه نامیه آنها حدود 96-78 درصد است. توصیه می شود در مناطقی که بارندگی سالانه آنها کمتر از 500-400 میلی متر است. علاوه بر آبیاری پس از کاشت نهال در تابستان اول 4 تا 5 بار و در سال دوم 1 تا 2 بار آبیاری شود. از چوب آن می توان در نجاری، فیبرسازی، مقواسازی، جعبه سازی، قالب بتون، نئوپان سازی و غیره استفاده کرد اما برای کاغذ سازی زیاد مناسب نیست. کاج الدار به اندازه سایر کاج های مدیترانه ای در جهان شناخته شده نیست و فقط معدودی از آن را برای جنگل داری در مناطق خشک استفاده نموده اند. این گونه برای جنگل داری در ایران با توجه به توان خارق العاده در تحمل گرما و سرما بسیار با ارزش است.

ارغوان نمونه ای از درختچه های زینتی

درختي خزان كننده و كوچك تا متوسط به ارتفاع 9 متر است. بومي مناطق شرق مديترانه بوده به همراه ديگر پهن برگان در مناطقي كه باران 600 ميليمتر وجود دارد رشد مي كند. نيام ها از درخت سرچين مي شوند و در هر كيلوگرم 30000 تا 60000 بذر وجود دارد. بذرها بايد خراش دهي شده و 20 تا 30 دقيقه در اسيد سولفوريك غليظ خيسانده شوند و به مدت 60 روز در شن مرطوب و دماي 75 درجه سانتيگراد لايه بندي شوند. داراي قوه ناميه بيش از 70 درصد است. مي توان بذرها را براي چند ماه در شرايط اتاق و براي دوره هاي طولاني تر به طور بسته بندي شده در خشكي و سرما حفظ كرد. اين گونه به فراواني به صورت زينتي در حاشيه خيابان ها به خاطر گل هاي انبوه آن كه در اوايل بهار قبل از برگ ها شكوفا مي شوند كاشته شده است. چوب این درختچه زینتی در خراطي و سوخت مصرف دارد.

سرو خمره اي نمونه ای از درختچه های زینتی

سر و خمره اي درختي است كه مکان اصلي آن را آسياي معتدل و در چين نام برده اند. در ايران نيز در استان گلستان در منطقه سور كش در دره علي آباد كتول به صورت طبيعي وجود دارد. تك درخت قديمي آن در حيدر آباد كرج و سبزوار وجود دارد.

درختي است مقاوم نسبت به خشكي و كم آبي و همچنین نسبت به مواد غذايي كم نياز مي باشد. در اكثر خاك ها رشد مي كند. حتي در مناطق سنگلاخي، نسبت به نوسانات درجه حرارت مقاوم بوده به طوري كه حداكثر درجه حرارت مطلق تا 50 درجه و حداقل درجه حرارت مطلق تا 30- درجه سانتي گراد را به خوبي تحمل مي كند. در زمستان ها تغيير رنگ داده و به رنگ قرمز در مي آيد كه منظره زيبائي به درخت مي دهد. اين درختچه مخصوصا نوع خمره اي آن به خاطر تاج زيبايش به عنوان گونه زينتي در پارك ها كاشته مي شود. در شکل 2 نمونه ای از درختچه های زینتی نشان داده شده است.

شکل 2 . درختچه های زینتی

شن نمونه ای از درختچه های زینتی

شن (پلاخور) درختچه ای است خاردار که مخصوص مناطق خشک و نیمه خشک و استپی می باشد. این درختچه بین 1700 تا 2200 متری از سطح دریا می روید دارای خارهای منشعب و سخت بوده، گونه شن گونه ای درختچه ای، نور پسند و مقاوم به خشکی جزء گونه های پیشگام محسوب می گردد. این گونه ارزش تجاری نداشته و تنها ارزش زیست محیطی دارد. شن نیاز آبی کمی دارند و پس از استقرار با حداقل میزان آبی سازگاری دارد. لذا در مناطق خشک و نیمه خشک بیشتر به کاشت آنها به صورت بذر اقدام می کنند.

پیشنهاد مطالعه : بررسی آلودگی آب های زیرزمینی و جلوگیری از آن

منبع :

جزوه شناسایی درخت و درختچه های زینتی از مهندس علی اکبر امینی و معصومه شاهوردی